Golden Genius Garden

1. အေရျပားအားကပ္ထားရသည့္ ေဆးကပ္ခြါ၊ The contraceptive patch
2. (ကြန္ဒြန္း)မ်ား၊ Male and female condoms
3. ေဆးႏွစ္မ်ိဳးတြဲစားေဆးမ်ား၊ The combined pill
4. သားအိမ္အဝအဖံုးမ်ား၊ Diaphragms and caps
5. (ပီ-အို-ပီ)ေဆးလံုး၊ The progestogen-only pill
6. အေရျပားေအာက္ထည့္ရသည့္ ေဆးေခ်ာင္း၊ The contraceptive implant
7. ထိုးေဆး၊ The contraceptive injection
8. အေရးေပၚတားေဆး၊ Emergency contraception
9. သားအိမ္ထဲထည့္ ပစၥည္း၊ The intrauterine device (IUD)
10. သားအိမ္ထဲထည့္ တာရွည္ခံေဆး၊ The intrauterine system (IUS)
11. သဘာဝနည္း၊ Natural family planning
12. သားေၾကာျဖတ္ျခင္း၊ Male and female sterilization
13. အႏၵိယေစ်းကြက္တြင္သံုးသည့္ ေဟာ္မုန္းမပါေသာစားေဆး၊ Centchroman (Saheli) Tablets
14. က်ားသုတ္ပိုးသတ္ေဆး၊ Spermicides (nonoxynol-9)

1. အေရျပားအား ကပ္ထားရသည့္ ေဆးကပ္ခြါ၊ The contraceptive patch
ေသးငယ္ပါးလႊာ၍ အေရျပား၌ကပ္ရသည့္ ခပ္ညိဳညိဳေဆးျပားလႊာ။
တားေဆးစားေဆးမ်ားနည္းတူ ေဟာ္မုန္းမ်ားပါဝင္လ်က္ မ်ိဳးဥအိမ္မွ လစဥ္ မမ်ိဳးဥ မထြက္ေစရန္ တားဆီးသည္။ သားအိမ္အဝရွိ ခြ်ဲရည္အား ထူျပစ္ေစျခင္းေၾကာင့္ မမ်ိဳးဥထြက္ေစဦးေတာ့ က်ားသုတ္ပိုးႏွင့္ ေတြ႕ရန္ခက္ခဲေစျပီး၊ သားအိမ္ အတြင္းနံရံကို ပါးလႊာေစျခင္းေၾကာင့္ သေနၶဥသည္ သားအိမ္၌မကပ္ေစႏိုင္။ ၉၉%ထိေရာက္သည္။

ရာသီစစဆင္းျပီး (၅)ရက္ေျမာက္ေန႔မွစကပ္ရမည္။ လစဥ္ရက္သတၲ(၃)ပါတ္ကပ္ၾကာ (အနာမရွိ၊ အေမႊးမထူ) သန္႔ရွင္းေသာ မည္သည့္ (ရင္သားမွအပ) အေရျပားမွာမဆို ကပ္ထားရသည္။ ထို႔ေနာက္တပါတ္နားထားစဥ္ ရာသီဆင္းမည္။

ရာသီးအဆင္း နည္းမည္။ ရက္လည္းတိုႏိုင္သည္။ စားေဆးမ်ားကဲ့သို႔ ေဆးေၾကာင္း ပ်ိဳ႔-အန္ျခင္းမျဖစ္။ ကင္ဆာႏွင့္ အျခား အလံုး-အၾကိတ္ျဖစ္မည့္ အႏၲရာယ္ပို၍နည္းသည္။ အမည္းငယ္ေခါင္းကိုင္ျခင္း၊ ရင္သားတင္းျခင္း၊ ၾကားရက္ထဲ ေသြး ဆင္းခ်င္ ဆင္းတတ္သည္။ ျဖစ္ႏိုင္ခဲေသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ေသြးဖိအားတက္တတ္သည္။ ေသြးခဲျခင္းျဖစ္ႏိင္သည္၊ ၅ ႏွစ္ထက္ ၾကာၾကာ သံုးလ်င္ သားအိမ္အဝကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္သည္။

ကိုယ္ဝန္ရွိေနျပီဆိုလ်င္မသံုးရ၊ အသက္ ၃၅ ေက်ာ္လ်င္၊ အဝလြန္လ်င္၊ ေသြးခဲတတ္သည့္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ (မိုင္ဂရိန္း)ေခါင္းမူး-ေခါင္းကိုက္ေရာဂါ၊ အသဲ-သဲေျခေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါမ်ား ရွိေနလ်င္ မသံုးသင့္။

ေကာင္းစြာေစးကပ္သျဖင့္ ေရခ်ိဳး-ေရကူးလ်င္လည္း ကြာမက်တတ္ေခ်။ မေတာ္တဆ ကြာက်လ်င္ ၄၈ နာရီ အတြင္းသိပါက ၄င္းကိုပင္ ျပန္ကပ္ႏိုင္သည္။ ၄၈ နာရီေက်ာ္သြားပါက အသစ္တခုကို၄င္း၊ အျခားနည္းကို၄င္းသံုးပါ။

2. Male and female condoms က်ား-မ (ကြန္ဒြန္း) အစြပ္မ်ား
က်ားသုတ္ပိုးမ်ားအား မမ်ိဳးဥႏွင့္ မေတြ႔ေစရန္ ၾကားခံေပးထားသည့္ အဆီးအတားမ်ိဳးျဖစ္သည္။ က်ားသံုး-မသံုး ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ latex (rubber) or polyurethane (plastic) ပစၥည္း တမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ ညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း သံုးတတ္ပါက ၉၅-၉၈% စိတ္ခ်ရသည္။ HIV-AIDS အပါအဝင္ လိင္မွတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္သည္။

က်ား(ကြန္ဒြန္း)အသံုးျပဳနည္း၊
အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အဂ္ါခ်င္းမထိစပ္မီ၊ မာတင္းလာသည့္ က်ား၏အဂၤါအား က်က်နန စြပ္ဖံုးထားလ်က္သံုးရမည္။ အဆံုးသပ္လ်င္ က်ားအဂၤါ လံုးဝ နဂိုအေနအထားသို႔ ျပန္မေရာက္မီ ခြ်တ္ယူရမည္။ တခုသည္ တခါသံုးသာ ျဖစ္သည္။

၂၅-၄-၀၉။ အသားေရွာင္ျခင္းကို အထူးဂရုျပဳသူမ်ားအတြက္ Fusion အမည္ျဖင့္ (ဗက္ဂ်ီ-ကြန္ဒြန္း)အား ျဗိတိန္ႏိုင္ငံတြင္ မွတ္ပံုတင္လိုက္ျပီျဖစ္သည္။

မ(ကြန္ဒြန္း)အသံုးျပဳနည္း၊

အမ်ိဳးသမီး၏ ေမြးလမ္းေၾကာင္း(Vagina)ထဲ၌ သက္ေတာင့္သက္သာ အဝကိုအျပင္-အပိတ္ကို အတြင္း အေနအထားျဖင့္ ထည့္သြင္းရမည္။

ဆက္ဆံမႈျပီးဆံုးလ်င္ အျပင္အဝအား စုစည္းပိတ္လ်က္ အထဲရွိေနေသာ က်ားသုတ္မ်ား ဖိတ္က်ျခင္း မရွိေစေအာင္ ျပန္ထုတ္၍ စြန္႔ျပစ္ရမည္။

Lower-cost female condom gets FDA approval ေစ်းခ်ိဳေသာ မ(ကြန္ဒြန္း)အား FDA က အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ျပီ။

3. The combined pill ေဆးႏွစ္မ်ိဳးတြဲစားေဆးမ်ား၊
COC ဟုလည္းေခၚသည္။ အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာရွိသည္။ estrogen and progestogen ေခၚ အမ်ိဳးသမီး ေဟာ္မုန္း ႏွစ္မ်ိဳး ပူးတြဲပါဝင္သည္။

၄င္းေဟာ္မုန္း ႏွစ္မ်ိဳးသည္ မမ်ိဳးဥအိန္မွ လစဥ္ ထြက္ရမည့္ မမ်ိဳးဥကိုထြက္မလာေစရန္ တားဆီးေပးသည္။ သားအိမ္အဝရွိ ခြ်ဲရည္အား ထူျပစ္ေစျခင္းေၾကာင့္ မမ်ိဳးဥထြက္ေစဦးေတာ့ က်ားသုတ္ပိုးႏွင့္ ေတြ႕ရန္ ခက္ခဲေစျပီး၊ သားအိမ္အတြင္းနံရံကို ပါးလႊာေစျခင္းေၾကာင့္ သေနၶဥသည္ သားအိမ္၌မကပ္ေစႏိုင္။

စနစ္တက်သံုးပါက ၉၉%စိတ္ခ်ရသည္။ လစဥ္ရာသီစတင္လာသည့္ေန႔မွ ၅ ရက္ေျမာက္ေန႔ကစ၍ ေဆးသံုးရမည္။ စုစုေပါင္း ၂၁ ရက္ၾကာေန႔စဥ္ ေဆး ၁ ျပားေသာက္ရမည္။ ေနာက္ဆံုးေသာက္ရမည့္ အေရာင္မတူသည့္ေဆးျပား ၇ ျပားမွာ အားေဆးသာ ျဖစ္သည္။ နားထားေသာ ၇ ရက္အတြင္း ေသြးျပန္ဆင္းမည္။ ေဆးမသံုးသည္ထက္ ေသြးဆင္း နည္းမည္၊ ရက္လည္းတိုမည္။

ေသြးဆင္းရက္မွန္ေစသည္။ ရာသီမလာမီျဖစ္တတ္သည့္ လကၡဏာမ်ားနည္းေစသည္။ ဝက္ျခံ၊ အလံုး-အၾကိတ္၊ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းႏိုင္သည္။

မေကာင္းေသာ ေဘးထြက္လကၡဏာမ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕-အန္၊ ၾကားရက္ေသြးဆင္းျခင္း၊ ရင္သားတင္းျခင္း၊ ရွားရွားပါးပါး ျဖစ္ႏိုင္သည္မ်ားမွာ ေသြးဖိအားတက္ျခင္း၊ ေသြးခဲျခင္း၊ သားအိမ္အဝကင္ဆာတို႔ျဖစ္ၾကသည္။

ကိုယ္ဝန္ရွိေနျပီဆိုလ်င္ မသံုးရ၊ အသက္ ၃၅ ေက်ာ္လ်င္၊ အဝလြန္လ်င္၊ ေသြးခဲတတ္သည့္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ (မိုင္ဂရိန္း)ေခါင္းမူး-ေခါင္းကိုက္ေရာဂါ၊ အသဲ-သဲေျခေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါမ်ား ရွိေနလ်င္ မသံုးသင့္။

4. Diaphragms and caps သားအိမ္ဝအဖံုးမ်ား၊

က်ားသုတ္ပိုးမ်ားအား မမ်ိဳးဥႏွင့္ မေတြ႔ေစရန္ ၾကားခံေပးထားသည့္ အဆီးအတားမ်ိဳးျဖစ္သည္။ latex (rubber) or polyurethane (plastic) တမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ အရြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ diaphragms သည္ ဆန္႔ႏိုင္-ၾကံဳ႕ႏိုင္ေသာ အဖံုးကဲ့သို႔ ပံုပန္းရွိသည္။ Caps တို႔က ပို၍ အရြယ္ငယ္သည္။ က်ားသုတ္ပိုးသတ္ေဆး spermicide ႏွင့္ တြဲသံုးပါက ပိုမိုထိေရာက္သည္။ ၉၂-၉၆% စိတ္ခ်ရသည္။ silicone cap – Femcap သည္ ပို၍ထိေရာက္သည္။

က်ား-မ မဆက္ဆံမီ က်ားသုတ္ပိုးသတ္ေဆး spermicide အား သားအိမ္ဝအဖံုး diaphragm ေပၚသုတ္လိမ္းျပီး၊ ေမြးလမ္းေၾကာင္း Vagina ထဲထည့္သြင္းျပီး သားအိမ္ဝ Cervix ကို ဖံုးပိတ္ေစရမည္။ ဆက္ဆံျပီးေနာက္ ၆ နာရီ ၾကာအထိ diaphragm ကို ျပန္မထုတ္ရ။ ၾကာၾကာထားလည္းရသည္။

5. The progestogen-only pill (ပီ-အို-ပီ) ေဆးလံုး၊
Progestogen ေခၚ မေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးတည္း ပါသည့္စားေဆးျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးအစားအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ ၄င္းေဆးေၾကာင့္ သားအိမ္အဝရွိ ခြ်ဲၾကိသည့္အရည္သည္ ျပစ္ေစးလာကာ က်ားသုတ္ပိုးအား သားအိမ္ထဲ မဝင္ေစေအာင္ တားထားသည္။ သားအိမ္အတြင္းသားနံရံကို ပါးလႊာေစသျဖင့္ သေႏၡဥတြယ္ကပ္ျခင္းကိုလည္း တားဆီးေပးသည္။ Cerazette ေဆးျဖစ္ပါက လစဥ္ မမ်ိဳးဥထြက္ျခင္းကို တာဆီးေပးသည္။ သတိထားသံုးပါက ၉၉% ထိေရာက္သည္။

လစဥ္ရာသီစတင္လာသည့္ေန႔မွ ၅ ရက္ေျမာက္ေန႔ကစ၍ ေဆးသံုးရမည္။ စေန႔စဥ္ ေဆး ၁ ျပားကို အခ်ိန္မွန္မွန္ ေဆးကပ္ ကုန္သည္အထိ ေသာက္ရမည္။ ေဆးကပ္ကုန္သည္ႏွင့္ ေနာက္ထပ္တကပ္ ဆက္ေသာက္ပါ။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနစဥ္လည္း ေသာက္ႏိုင္သည္။ အသက္ၾကီးလ်င္လည္းေသာက္ႏိုင္သည္။ ရာသီ မလာမီ လကၡဏာမ်ားကို သက္သာေစသည္။

ရင္သားတင္းျခင္း၊ အေရျပားေပၚ အစက္အေပ်ာက္ ေပၚျခင္းတို႔ျဖစ္ေစတတ္သည္။ ရာသီနည္းျခင္း၊ မလာျခင္း၊ ရွားရွားပါးပါး မ်ိဳးဥအိမ္ အၾကိတ္အလံုးေပၚျခင္း ျဖစ္တတ္သည္။

ယခု သို႔မဟုတ္ ယခင္က ရင္သားကင္ဆာရွိေနလ်င္၊ ကုိယ္ဝန္ရွိေနလ်င္၊ အသဲႏွင့္သဲေျခေရာဂါရွိေနလ်င္၊ မ်ိဳးဥအိမ္ အၾကိတ္ အလံုးရွိဘူးလ်င္၊ (မိုင္ဂရင္း)အမူးေရာဂါရွိလ်င္ မသံုးသင့္။

6. The contraceptive implant အေရျပားေအာက္ ထည့္ရသည့္ ေဆးေခ်ာင္း၊
ဆံညွပ္အရြယ္၊ ေကြးႏိုင္ ဆန္႔ႏိုင္ေသာ ျပြန္ေခ်ာင္းကေလးတခုျဖစ္သည္။ လက္ေမာင္းအတြင္းဖက္ အေရျပားေအာက္၌ ထံုေဆး-ပိုးသန္႔ျခင္းနည္း သံုး၍ ထည့္ထားရသည္။ ၄င္းမွ progestogen ေဟာ္မုန္းအား ၃ ႏွစ္ၾကာ ထုတ္ေပးေနမည္။ Implanon ဟု ေဆးနာမည္ ေခၚသည္။

progestogen ေဟာ္မုန္းသည္ လစဥ္ မမ်ိဳးဥအိမ္မွ မမ်ိဳးဥမထြက္ေစရန္ တားဆီးသည္။ သားအိမ္အဝရွိ ခြ်ဲၾကိသည့္ အရည္သည္ ျပစ္ေစးလာေစကာ က်ားသုတ္ပိုးအား သားအိမ္ထဲ မဝင္ေစေအာင္ တားထားသည္။ သားအိမ္ အတြင္းသားနံရံကို ပါးလႊာေစသျဖင့္ သေႏၡဥ တြယ္ကပ္ျခင္းကိုလည္း တားဆီးေပးသည္။ ၉၉%မက ထိေရာက္သည္။ အေလးခ်ိန္မ်ားသူမ်ားလည္း သံုးႏိုင္သည္။ လစဥ္ရာသီလာအျပီး ၅ ရက္ေျမာက္ေန႔မွ စထည့္ထားပါက ခ်က္ခ်င္းထိေရာက္ ကာကြယ္သည္။ ကေလးႏို႔တိုက္ျခင္းကို သက္ေရာက္မႈမျပဳ။ လစဥ္ ရာသီမလာမီလကၡဏာမ်ားကို သက္သာေစသည္။

သို႔ေသာ္ ရာသီဆင္းမ်ားတတ္သည္။ မမွန္ျဖစ္တတ္သည္။ ဝက္ျခံေပါက္တတ္သည္။ ရင္သားတင္းတတ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ရွိေနလ်င္၊ အသဲေရာဂါရွိေနလ်င္၊ ယခုသို႔မဟုတ္ လြန္ခဲ့ေသာ ၅ ႏွစ္က ရင္သားကင္ဆာရွိလ်င္၊ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိလ်င္၊ (မိုင္ဂရင္း) အမူးေရာဂါရွိလ်င္ မသံုးသင့္။

7. The contraceptive injection ပဋိသေႏၡတားထိုးေဆး၊
Progestogen ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးပါသည့္ ထိုးေဆးျဖစ္သည္။ Depo-Provera ၃ လခံ၊ Noristerat ၂ လခံ၊ ၁လခံ၊ အမ်ိဳးအစားမ်ားရွိသည္။ လစဥ္ မမ်ိဳးဥအိမ္မွ မမ်ိဳးဥမထြက္ေစရန္ တားဆီးသည္။ သားအိမ္အဝရွိ ခြ်ဲၾကိသည့္ အရည္သည္ ျပစ္ေစးလာေစကာ က်ားသုတ္ပိုးအား သားအိမ္ထဲ မဝင္ေစေအာင္ တားထားသည္။ သားအိမ္ အတြင္းသားနံရံကို ပါးလႊာေစသျဖင့္ သေႏၡဥတြယ္ကပ္ျခင္းကိုလည္း တားဆီးေပးသည္။ ၉၉% ထိေရာက္သည္။ လစဥ္ရာသီလာအျပီး ၅ ရက္ ေျမာက္ေန႔မွ စထည့္ထားပါက ခ်က္ခ်င္းထိေရာက္ ကာကြယ္သည္။ ႏို႔တိုက္ျခင္းကိုမထိခိုက္။ ရာသီမဆင္းမီလကၡဏာမ်ား သက္သာေစသည္။

သို႔ေသာ္ ရာသီလာသည့္ရက္ ေျပာင္းတတ္သည္။ မလာဘဲလည္း ရွိတတ္သည္။ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ တိုးတတ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ရွိေနလ်င္၊ ေနာက္၁ ႏွစ္အၾကာကေလးလိုခ်င္လ်င္၊ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိလ်င္၊ ယခုသို႔မဟုတ္ လြန္ခဲ့ေသာ ၅ ႏွစ္က ရင္သားကင္ဆာရွိလ်င္၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိလ်င္၊ (မိုင္ဂရင္း)အမူးေရာဂါရွိလ်င္ မသံုးသင့္။

8. Emergency contraception အေရးေပၚတားေဆး၊
(၁) ေဟာ္မုန္းပါေသာေဆး emergency pill ႏွင့္ (၂) သားအိမ္ထဲပစၥည္းထည့္ျခင္း (IUD) ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။

(၁) Emergency contraception (EC) သို႔မဟုတ္ Emergency contraceptive pills (ECPs) သို႔မဟုတ္ morning-after pillေဟာ္မုန္းပါေသာေဆးကို လိင္ဆက္ဆံျပီး ျမန္ျမန္သံုးေလ စိတ္ခ်ရေလျဖစ္သည္။ ဆက္ဆံအျပီး ၇၂ နာရီအတြင္းသံုးပါက အထိေရာက္ဆံုးျဖစ္သည္။ ၅ ရက္အထိလည္း သံုးႏိုင္ႏိုင္သည္။

Progestin (levonorgestrel) 1.5 mg တလံုးတၾကိမ္တည္း သို႔မဟုတ္ 750 μg ႏွစ္ခါခြဲေသာက္ႏိုင္သည္။ ၈၉% ထိေရာက္သည္။ ၄င္းေဆးသည္ RU486, mifestone, or Mifeprex တို႔ကဲ့သို႔ သားပ်က္ေစသည့္ ေဆးမဟုတ္ဘဲ သေႏၶမတည္ေအာင္သာ လုပ္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ပ်ိဳ႔ျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ရင္သားတင္းျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ အေရးေပၚေဆးေသာက္ျပီး အခ်ိ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ေနမေကာင္း ျဖစ္တတ္သည္။ ေမာပန္းျခင္း၊ ေခါင္းကိုင္ျခင္း၊ ရင္သားတင္းျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။

လိင္မွတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါမ်ားကို အကာအကြယ္မေပးႏိုင္။ ဆက္လက္ကာကြယ္လိုလ်င္ အေရးေပၚ ေဆးအျပင္ အျခားနည္းမ်ားကို သံုးရန္လိုသည္။

(၂) သားအိမ္ထဲပစၥည္းထည့္ျခင္း (IUD)သည္ လိင္ဆက္ဆံျပီး ၇၂ နာရီအတြင္း သံုးႏိုင္ေသာ္လည္း၊ ၉၉% စိတ္ခ်ရသည္။ (IUD)ကမူ တာရွည္ကာကြယ္သည္။

9. The intrauterine device (IUD or IUCD) သားအိမ္ထဲထည့္ ပစၥည္း၊
သားအိမ္ထဲတြင္ plastic သို႔မဟုတ္ copper ျဖင့္ျပဳလုပ္ ထားေသာ ပစၥည္းငယ္ေလးတခု ထည့္ထားေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔လုပ္ျခင္းျဖင့္ က်ားသုတ္ပိုးသည္ မမ်ိဳးဥႏွင့္ထိေတြ႔ျခင္း မျဖစ္ေအာင္လုပ္ေပးသည္။ ၉၉% ထိေရာက္သည္။

ေၾကးနီဓါတ္ပိုပါဝင္သည့္ (IUD) အသစ္မ်ားက ပို၍ ထိေရာက္သည္။ တတ္ၾကြမ္းသည့္ ဆရာဝန္၊ ဆရာမမ်ားကထည့္ေပးရသည္။ သားအိမ္ထဲသို႔ ပစၥည္းထည့္ထားစဥ္ ေအာက္ေျခ ၾကိဳးစေလးႏွစ္ခုက ေမြးလမ္းေၾကာင္း Vagina ထဲရွိေနျခင္းျဖင့္ (IUD) ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္ကို စစ္ေဆး ၾကည့္ႏိုင္သည္။ ထည့္ျပီးသည္ႏွင့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္သည္။ ေဟာ္မုန္းမပါသျဖင့္ မည္သည့္ ေဆးေဘးထြက္ အက်ိဳးမွမရွိ။ ၃ ႏွစ္ခံမွ ၁၀ ႏွစ္ခံအထိ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ ParaGard (copper T), Mirena (LNG-IUS), Multiload CU375 စသျဖင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။

လစဥ္ရာသီမ်ားတတ္သည္။ စစ္ေဆးၾကည့္ေနသင့္သည္။ ထြက္က်ျခင္း၊ ေနရာေျပာင္းျခင္းလည္း တခါတရံ ျဖစ္တတ္သည္။ (ကြန္ဒြန္)ကဲ့သို႔ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားကို မကာကြယ္ႏိုင္။

10. The intrauterine system (IUS) သားအိမ္ထဲထည့္ တာရွည္ခံေဆး၊
T ပံုရွိေသာ ပလပ္စတစ္ျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ progestogen ေဟာ္မုန္းအား တေျဖးေျဖး ထုတ္ေပးေနသည့္ ေဆးျဖစ္သည္။ ၅ ႏွစ္အထိခံသည္။ Mirena ဟုေခၚသည္။

သားအိမ္အဝရွိ ခြ်ဲၾကိသည့္ အရည္သည္ ျပစ္ေစးလာေစကာ က်ားသုတ္ပိုးအား သားအိမ္ထဲ မဝင္ေစေအာင္ တားထားသည္။ သားအိမ္ အတြင္းသားနံရံကို ပါးလႊာေစသျဖင့္ သေႏၡဥ တြယ္ကပ္ျခင္းကိုလည္း တားဆီးေပးသည္။ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ မမ်ိဳးဥမထြက္ေစရန္ တားဆီးသည္။ ၉၉% ထိေရာက္သည္။

ရာသီစဆင္းသည့္ေန႔မွ ေနာက္ ၅ ရက္အၾကာ ၄င္းပစၥည္းထည့္ရသည္။ ေမြးလမ္းတြင္ ကူးစက္ပိုး မရွိမွ ထည့္ရမည္။ (IUD) မ်ားကဲ့သို႔ ေမြလမ္းေၾကာင္း Vagina ထဲတြင္ ၾကိဳးစေလးႏွစ္ခုရွိေနမည္။

သို႔ေသာ္ လစဥ္ရာသီဆင္းရက္ ေျပာင္းသြားႏိုင္သည္။ ဝက္ျခံထြက္တတ္သည္။ ရင္သားနာတတ္သည္။ ထြက္က်ျခင္း၊ ေနရာေျပာင္းျခင္းလည္း ျဖစ္တတ္သည္။

ကုိယ္ဝန္ရွိေနလ်င္ မသံုးရ။ သားအိမ္၊ မ်ိဳးဥအိမ္ကင္ဆာရွိေနလ်င္ မသံုးရ။ ယခုသို႔မဟုတ္ လြန္ခဲ့ေသာ ၅ ႏွစ္က ရင္သားကင္ဆာရွိလ်င္၊ ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိလ်င္၊ (မိုင္ဂရင္း)အမူးေရာဂါရွိလ်င္ မသံုးသင့္။

11. Natural family planning (NFP) သဘာဝနည္းမ်ား၊
ညႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း တိက်စြာလိုက္နာရမည္။ ၉၄% ထိေရာက္သည္။

ကိုယ္အပူခ်ိန္ body temperature ကို ေန႔စဥ္တိုင္းရမည္။ လစဥ္ရာသီပါတ္၏အလည္ရက္တြင္ အရြယ္ေရာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ မ်ိဳးဥထြက္လာျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ အနည္းငယ္တက္လာသည္။ က်ပ္င္းရက္ကိုသိရန္ အပူခ်ိန္ တိုင္းရျခင္းျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ သားအိမ္အဝမွထြက္သည့္ အခြ်ဲအားစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ ေန႔စဥ္-လစဥ္ေျပာင္းလဲေနေသာ estrogen and progesterone ေဟာ္မုန္း အနည္းအမ်ား၊ အျပစ္အခြ်ဲ၊ အေစးအျပစ္တို႔ကို ၾကည့္ႏိုင္သည္။ ျပီးခဲ့ေသာ ၆ လ တာရာသီဆင္းသည့္ရက္မ်ားကို တိတိက်က် မွတ္သားျခင္းျဖင့္ ၄င္းအမ်ိဳးသမီး၏ ရာသီသဘာဝကို သိႏိုင္သည္။

(က) ရက္ေရွာင္နည္း Standard Days method သို႔မဟုတ္ calendar method
အၾကမ္းအားျဖင့္ လလည္ရက္တြင္ မမ်ိဳးဥထြက္လာသည့္ေန႔ျဖစ္သည္။ ၄င္းဥႏွင့္ က်ားသုတ္ပိုး ေတြ႔မွသာ ကိုယ္ဝန္ ရွိႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၄င္းလလည္ရက္ မတိုင္မီ ၅ ရက္ႏွင့္ ေနာက္ထပ္ ၅ ရက္အတြင္းအတူမေနသင့္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရာသီစလာၿပီး (၇)ရက္အတြင္းနဲ ့ရာသီမလာခင္ (၇)ရက္အလိုရက္မ်ားသည္ ကိုယ္ဝန္ မရွိႏိုင္ေသာ ရက္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ဤရက္ေရွာင္၍ သားဆက္ျခားနည္းသည္ အကုန္အက် အနည္းဆံုးျဖစ္ေသာ္လည္း မေတာ္တဆ ကိုယ္ဝန္ ရနို္င္ႏွုန္းမွာ အျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္။ လိင္ဆက္ဆံမႈုႏွင့္ ဆႏၶျပည့္ဝမႈုကိုမူ အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ေစသလို၊ ေဘးထြက္ဆိုးကိ်ဳးလည္းမရွိပါ။

(ခ) သုတ္ရည္ ျပင္ပစြန္ ့ထုတ္နည္း Withdrawal
ေယာက္်ားက ဆႏၵျပည့္ဝခါနီးတြင္ မိမိ၏ အဂၤါကို အမ်ိဳးသမီး၏ မိန္းမကိုယ္အတြင္းမွထုတ္ကာ သုတ္ရည္ကို ျပင္ပတြင္ ထြက္ေစေအာင္ ျပဳလုပ္ရသည္။ သို ့ေသာ္ စိတ္ကိုထိန္းထားစဥ္ သုတ္ေကာင္မ်ားပါေသာ Sparm အနည္းငယ္ထြက္ျခင္း ျဖစ္တတ္၍ ကိုယ္ဝန္မရဖို ့ စိတ္မခ်ရပါ။ ထို ့ျပင္ ဆႏၵမျပည့္ဝျခင္းကိုလည္း ျဖစ္တတ္ေသး၍ အိမ္ေထာင္ေရး မသာယာျခင္းကို္ ျဖစ္ေစတတ္သည္။ က်ားသုတ္ပိုးသတ္ေဆး spermicide ႏွင့္ တြဲသံုးပါက ပိုမိုထိေရာက္သည္။

Pullout method' nearly as effective as using condoms: Study သုတ္ရည္ ျပင္ပစြန္ ့ထုတ္နည္းသည္ (ကြန္ဒြန္)ေလာက္နီးပါး စိတ္ခ်ရသည္။

(၈) ကေလး ႏို႔့တိုက္ျခင္းနည္း Breastfeeding
မိခင္မွကေလးကို မိမိ၏နုိ႔တိုက္ျခင္းျဖင့္ ကေလး (၆)လအထိ သဘာဝနည္းျဖင့္ သားဆက္ျခားေစျခင္းျဖစ္သည္။ မိခင္ကိုလည္း ေဟာ္မုန္း လည္ပတ္မႈု မွန္ကန္ေစသျဖင့္လည္း အက်ိဳးရွိေစပါသည္။

ရင္သားကင္ဆာျဖစ္မႈုကိုလည္း ကာကြယ္ေစပါသည္။ အားနည္းခ်က္မွာ ကေလးေမြးျပီးစ (၆)လအတြင္းသာ အသံုးျပဳနိုင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ မိခင္အေနျဖင့္လည္း ကေလးကို မိမိ၏ႏို႔တမ်ိးတည္းသာ တုိက္ရပါမည္။

12. Male and female sterilization သားေၾကာျဖတ္ျခင္း၊
ရာသက္ပန္ ကေလးမႏိုင္ေတာ့သည့္နည္းျဖစ္သည္။

ေယာက္်ားမ်ားကို ထံုေဆးသံုး၍ က်ားသုတ္ပိုးမ်ားထြက္လာရသည့္လမ္းေၾကာင္းတေနရာရာအား ျဖတ္ျပစ္လိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၀ တြင္ ၁ ေယာက္မွာ မေအာင္မျမင္ျဖစ္တတ္သည္။

အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ေမ့ေဆး၊ ခါးထံုေဆး တမ်ိဳးမ်ိဳးေပးလ်က္ သားအိမ္၏တဖက္တခ်က္ရွိ သားအိမ္ျပြန္ ႏွစ္ခုလံုးအား ျဖတ္ျပစ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀၀ မွာ ၁ ေယာက္မွာ မေအာင္မျမင္ျဖစ္တတ္သည္။ ခဲစိတ္ျပီး ၁ လ တိုင္အျခားတားနည္းတခုခု သံုးသင့္သည္။ ေယာက္်ားအားျဖတ္လ်င္ သုတ္ပိုးပါမပါစစ္ေဆးရမည္။ သုေတသန စစ္တမ္းအရ အသက္ ၃၀ ေအာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ေယာက္်ားမ်ားထက္ ထိုနည္းသံုးျပီးေနာက္ ေနာင္တရၾကသည္။

13. အႏၵိယေစ်းကြက္တြင္သံုးသည့္ ေဟာ္မုန္းမပါေသာစားေဆး၊ Centchroman (Saheli) Tablets
Centchroman ေခၚ Saheli Tablets သည္ ပံုမွန္မမ်ိဳးဥထြက္ျခင္းကို တားဆီးျခင္းမလုပ္ဘဲ၊ က်ားသုတ္ပိုးႏွင့္ ေပါင္းစပ္ခဲ့ျပီးေနာက္ သားအိမ္အတြင္းနံရံကို လာတြယ္သည့္ျဖစ္စဥ္ကို တားဆီးျခင္းျဖင့္ သေႏၡဆက္လက္ မတည္ေစရန္ျပဳလုပ္ေပးသည္။

ေဆးကပ္တခုတြင္ 30 mg ေဆးျပား (၈)ျပားပါသည္။ ပဌမ (၃)လအတြက္ wပါတ္လ်င္ ၂ ျပား၊ ေနာက္လမ်ားမွစ၍ ၁ ပါတ္ ၁ ျပားေသာက္ရသည္။ ေဟာ္မုန္းမ်ားမပါသျဖင့္ ပ်ိဳ႔-အန္ျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားျခင္း၊ ေသြးခဲေစျခင္းမ်ား မျဖစ္ေစႏိုင္။ သို႔ေသာ္ ရာသီဆင္းျခင္းမ်ားတတ္သည္။

14. Spermicides က်ားသုတ္ပိုးသတ္ေဆး၊
(nonoxynol-9) ပါသည့္ေဆးျဖစ္သည္။ Tablets, jelly (gel), films, and foams စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ 71-82% ထိေရာက္သည္။ နာရီဝက္ ၾကိဳတင္ထည့္ထားျပီးမွ ဆက္ဆံရမည္။ ေပ်ာ္ဝင္မသြားသည့္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါက ဆက္ဆံအျပီး ၈ နာရီၾကာမွ ထုတ္ရမည္။ Vaginal Contraceptive Film (VCF) သည္ ၁၅ မိနစ္ဆိုလ်င္ ရသည္။ Suppositories တို႔မွာ ၂၀ မိနစ္ေစာင့္ရမည္။ Sponges တို႔သည္ ၈၀-၉၁% ထိေရာက္သည္။ ၁၂ နာရီၾကိဳတင္ထည့္ထားႏိုင္ျပီး၊ ဆက္ဆံျပီးေနာက္ ၆-၈ နာရီၾကာမွ ျဖဳတ္ရမည္။

တမ်ိဳးတည္းသံုးသည္ထက္ သားအိမ္အဝအဖံုးမ်ား၊ သုတ္ရည္ ျပင္ပစြန္ ့ထုတ္နည္းတို႔ႏွင့္ တြဲသံုးပါက ပိုမိုထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ အက္စစ္ဓါတ္ပါသျဖင့္ ပူစပ္သည္။

Scientist close to realising contraceptive pill for men