၀မ္းမေလွ်ာခင္ ၾကိဳသိထားဖို႕
5:23 PM Posted In Health Edit This 0 Comments »ရာသီတစ္ခုကုန္ဆံုးလို႕ ေႏြအကုန္ မိုးအကူးကို ေရာက္ပါေတာ့မယ္။ သရက္သီးေပၚခ်ိန္ ျဖစ္သလို ၀မ္းပ်က္ ၀မ္းေလ်ာ ေရာဂါေတြ ထၾကြခ်ိန္လည္းျဖစ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေပါ့။ ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ကာကြယ္ေရး ျခင္ႏိွမ္နင္းေရး အစီအစဥ္ေတြကို အခုကတည္းက စလုပ္ရေတာ့မွာပါ။ အခု၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာေရာဂါ ကုသမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အနည္းငယ္ ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။
antibiotic ေသာက္သင့္သလား
ျဖစ္ပြားတဲ့ case အမ်ားစုဟာ virus ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာရွားပါတယ္။ ျဖစ္ရင္လည္း ျပင္းထန္တတ္တယ္။ virus ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႕အလိုလို ျပန္ေကာင္းသြားတတ္တယ္။ ျဖစ္လို႕ရိွရင္ လူအမ်ားစုက ပိုးသတ္ေဆး (antibiotic) ေသာက္တတ္ၾကတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးဆိုတာက ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္မွာသာ အစြမ္းထက္တာပါ။ virus ေၾကာင့္ျဖစ္တာဆိုရင္ ဘာမွ ထူးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ၀မ္းေလွ်ာျပီး မဖ်ားရင္ ဗိုက္က ရစ္ျပီးနာတာမ်ိဳး မရိွရင္ ပိုးသတ္ေဆး မေသာက္သင့္ပါဘူး။ မလိုအပ္ဘဲ ပိုးသတ္ေဆးယဥ္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္လို႕ပါ။ အမွန္တကယ္လိုအပ္လာလို႕ ေသာက္မယ္ဆိုရင္ ေဆးမတိုးေတာ့ဘူးေပ့ါ။ အထူးသျဖင့္ ကေလးေတြမွာ ၀မ္းေလ်ာတာရဲ႕ ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ဟာ rota virus နဲ႕ သူ႕အႏြယ္၀င္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ အဲဒီေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးမတိုက္မိေအာင္ ပိုျပီး သတိထားသင့္ပါတယ္။ ေဆးဆိုင္ကေဆးစပ္ျပီး တိုက္မယ္ဆိုရင္လည္း ပိုးသတ္ေဆးမပါေအာင္ ေျပာျပဖို႕ လိုပါလိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခ်ိဳ႕ ပိုးသတ္ေဆးေတြက ကေလးေတြမွာ ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးကို ပိုမ်ားေစလို႕ပါ။ overdose ျဖစ္ဖို႕ ပိုမ်ားပါတယ္။
antibiotic ေသာက္သင့္သလား
ျဖစ္ပြားတဲ့ case အမ်ားစုဟာ virus ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ဘက္တီးရီးယားပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တာရွားပါတယ္။ ျဖစ္ရင္လည္း ျပင္းထန္တတ္တယ္။ virus ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႕အလိုလို ျပန္ေကာင္းသြားတတ္တယ္။ ျဖစ္လို႕ရိွရင္ လူအမ်ားစုက ပိုးသတ္ေဆး (antibiotic) ေသာက္တတ္ၾကတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးဆိုတာက ဘက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ျဖစ္မွာသာ အစြမ္းထက္တာပါ။ virus ေၾကာင့္ျဖစ္တာဆိုရင္ ဘာမွ ထူးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ၀မ္းေလွ်ာျပီး မဖ်ားရင္ ဗိုက္က ရစ္ျပီးနာတာမ်ိဳး မရိွရင္ ပိုးသတ္ေဆး မေသာက္သင့္ပါဘူး။ မလိုအပ္ဘဲ ပိုးသတ္ေဆးယဥ္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္လို႕ပါ။ အမွန္တကယ္လိုအပ္လာလို႕ ေသာက္မယ္ဆိုရင္ ေဆးမတိုးေတာ့ဘူးေပ့ါ။ အထူးသျဖင့္ ကေလးေတြမွာ ၀မ္းေလ်ာတာရဲ႕ ၉၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္ဟာ rota virus နဲ႕ သူ႕အႏြယ္၀င္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ အဲဒီေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးမတိုက္မိေအာင္ ပိုျပီး သတိထားသင့္ပါတယ္။ ေဆးဆိုင္ကေဆးစပ္ျပီး တိုက္မယ္ဆိုရင္လည္း ပိုးသတ္ေဆးမပါေအာင္ ေျပာျပဖို႕ လိုပါလိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခ်ိဳ႕ ပိုးသတ္ေဆးေတြက ကေလးေတြမွာ ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးကို ပိုမ်ားေစလို႕ပါ။ overdose ျဖစ္ဖို႕ ပိုမ်ားပါတယ္။
၀မ္းပိတ္ေဆးေသာက္သင့္သလား
virus ေတြနဲ႕ ဘက္တီးရီးယားပိုးေတြဟာ အစာနဲ႕အတူ ပါသြားျပီးရင္ အူသိမ္ (small intestine) ကို ေရာက္သြားပါတယ္။ အူသိမ္ရဲ႕ အတြင္းဘက္နံရံေတြကို ေရာင္ရမ္းေစပါတယ္။ ေဆးပညာအ၇ enteritis လို႕ ေခၚပါတယ္။ အူေတြဟာ ေရာင္လာရင္ အစပိုင္းမွာ လွဳပ္ရွားမွဳ ျမန္လာတယ္။ စားလိုက္တဲ့ အစာနဲ႕ ေရေတြကို မစုပ္ယူႏိုင္ေသးခင္မွာဘဲ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ စြန္႕ထုတ္လုိက္တယ္။ ဒါ့အျပင္ အခ်ိဳ႕ေသာ ပိုးေတြဟာ အဆိပ္တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္လႊတ္တယ္။ အဲဒီ အဆိပ္က အူနံရံမွာ ရိွတဲ့ ဆဲလ္ေတြဆီကေန ေရေတြထြက္ေစတယ္။ ထြက္သြားတဲ့ ေရေတြကို ျပန္ျပီး မစုပ္ႏိုင္ေသးခင္ စြန္႕ထုတ္လိုက္တဲ့အတြက္ ခႏၵာကိုယ္မွာ ေရဓာတ္ဆံုးရံွဳးမွဳဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။ အဆိပ္တကာ့ အဆိပ္ထဲမွာ ကာလ၀မ္းေရာဂါ (cholera) ပိုးရဲ႕ အဆိပ္က အျမန္ဆံုးနဲ႕ အျပင္းဆံုးပဲ။ အဲဒီပိုးပါတဲ့ အစာကို စားမိျပီး ၂၄ နာရီအတြင္း အသက္ဆံုးရွံဳးႏိုင္ေလာက္သည္အထိ ေရေတြ ထြက္ေစပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ေရေတြအမ်ားၾကီး မစင္နဲ႕ အတူပါသြားျခင္းဟာ ကိုယ္ခႏၵာကို ကာကြယ္ျခင္းတစ္မ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္း သန္႕စင္ျပီး ပိုးေတြအျပင္ထြက္သြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အူအတြင္းက ေရေတြက အျပင္ကိုမထြက္လည္း ကိုယ္အတြင္းကို ျပန္မ၀င္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ေရာင္ရမ္းေနတဲ့ အူသိမ္ဟာ ေရေတြကို မစုပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္ ဒါကို ေရးရသလဲဆိုေတာ့ လူအမ်ားစုက ၀မ္းေလ်ာရင္ ၀မ္းပိတ္ေဆး ေသာက္တတ္လို႕ပါ။ အျပင္မွာ lomotil တို႕ decotil တို႕ဆိုတဲ့နာမည္ေတြနဲ႕ ရိွပါတယ္။ ပါ၀င္တာက loperamide လို႕ ေခၚတဲ့ ၀မ္းပိတ္ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးဆိုင္ေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ FDA က မေရာင္းရဘူးဆိုျပီး ပိတ္ပင္ထားတဲ့ ေဆးပါ။ ဒါေပမယ့္ ေရာင္းေနၾကတာပဲ။ ပိုက္ဆံတစ္ခုတည္းၾကည့္တဲ့ ဆ၇ာ၀န္ေတြကလည္း ေပးေနၾကတာပါ။ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေက်ာင္းတုန္းက စာမေက်ခဲ့လို႕ ဒါမွမဟုတ္ ဆက္လက္မေလ့လာလို႕ ေပးေနၾကေသးတယ္။ ခႏၵာကိုယ္အတြက္ မသင့္ေတာ္လို႕ အျပင္ကိုထုတ္ပစ္တဲ့ အေရေတြကို ကိုယ့္ body အတြင္းမွာ ဘာ့ေၾကာင့္ သိမ္းထားမွာလဲ။ စြန္႕ပစ္လိုက္ပါ။ မႏွေျမာပါနဲ႕။ ေဆးေသာက္လိုက္လို႕ ၀မ္းပိတ္သြားလည္း ေရဓာတ္ဆံုးရံွဴးတာက ရပ္သြားတာမွ မဟုတ္တာ။ စအိုေပါက္က မထြက္တာပဲရိွတာကို။ ပို္းေတြပါ၀င္တဲ့ ေရေတြက အျပင္ကိုမထြက္ရေတာ့ အထဲမွာပဲ ေအာင္းေနျပီး ၾကာလာရင္ အူေတြက အဲဒီမသန္႕တဲ့ အရည္ေတြနဲ႕ တင္းကားလာတယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳ မေကာင္းေတာ့ဘူး။ အူေတြ မလွဳပ္ေတာ့ရင္ အဲဒီပို္းေတြဟာ ေသြးေၾကာေတြထဲကို တဆင့္၀င္သြားဖို႕ ပိုလြယ္သြားျပီ။ ကိုယ္ခံအားသိပ္မေကာင္းတဲ့ ကေလးေတြမွာဆိုရင္ အရမ္းေၾကာက္ဖို႕ ေကာင္းလို႕ လံုး၀မေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုလိုပါတယ္။ မဟုတ္လို႕ ကိုယ့္ကေလးအသက္ ဆံုးရွံဳးရင္ တရားခံဟာ ေရာဂါပိုးမဟုတ္ဘဲ ကိုယ့္ေၾကာင့္ဆိုတာ ၾကိဳတင္ သတိရိွသင့္ပါတယ္။
ဓာတ္ဆားရည္ ဘယ္ေလာက္ေသာက္ရမလဲ
၀မ္းေလ်ာလို႕ ဆံုးရံွဳးသြားတဲ့ ေရေတြထဲမွာ အူလမ္းေၾကာင္းက အစာေျခဖို႕ ထုတ္လႊတ္လိုက္တဲ့ အစာေျခရည္ေတြလည္းပါ၀င္ပါတယ္။ ဆားဓာတ္ၾကြယ္၀တဲ့အတြက္ ဆားဓာတ္ပါ၀င္တဲ့ အေရေတြ ျပန္ေသာက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ MPF က ထုတ္တဲ့ ဓာတ္ဆားရည္ဟာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ဆားဓာတ္နဲ႕ အျခားဓာတ္ေပါင္းကို ခႏၵာကိုယ္က အျမန္ဆံုး စုပ္ယူႏိုင္တဲ့ အခ်ိဳးအစားနဲ႕ ထုတ္လုပ္ထားတာပါ။ အခ်ိဳဓာတ္မ်ားတဲ့ သီးစံု ဓာတ္ဆားေတြ ဟာ ေသာက္လို႕ေတာ့ ေကာင္းပါလိမ့္မယ္။ သို႕ေပမယ့္ အလ်င္အျမန္ ေရဓာတ္လိုအပ္ေနတဲ့ ၀မ္းေလ်ာေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ ဒီအခ်ိန္မွာ အရသာက အေရးမၾကီးေတာ့ပါဘူး။ က်န္းမာေရးက ပိုအေရးၾကီးတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပမာဏ ေသာက္ရမလဲဆိုေတာ့ တစ္ေန႕ကို အနည္းဆံုး ၂ ပုလင္းစာ ေသာက္ရပါမယ္။ အဲဒါမွ မႏုံးခ်ိဘဲ ေနႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ေန႕ကို လူတစ္ေယာက္က ေရ ၂ ပုလင္းလိုတဲ့အတြက္ အနည္းဆံုး ၂ပုလင္းေသာက္ဖို႕ လိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဇီ၀က (ေဆး-၂)
0 comments:
Post a Comment