Dr.U Tint Swe's Basic Pharmacology အေျခခံေဆးဝါးေဗဒ
6:03 PM Posted In Health Edit This 0 Comments » အသံုးအႏႈန္းမ်ား
Dose (ဒို႔စ္) = ေဆးကို တႀကိမ္လ်င္ မည္မွ်ေပးရသည္ကို ဆိုလိုသည္။ (ဒို႔စ္)သည္ လူနာ၏ အသက္ေပၚ မူမတည္၊ လူနာ၏ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ အေပၚမူတည္သည္။ တၾကိမ္လ်င္ ေဆးအေလးခ်ိန္ မည္မွ် တိုက္ရမည္။ တေန႔ကို အၾကိမ္ မည္မွ် တိုက္ရမည္၊ အစားႏွင့္နီး-ေဝးရမည္၊ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရန္ လို-မလို၊ ေဆးေသာက္ျပီး နားရန္လို-မလို၊ အျခား ေဆးမ်ားႏွင့္ အတူတိုက္ရ-မတိုက္ရ စသျဖင့္လည္း ညႊန္းေပးရမည္။Course (ကို႔စ္) = ေဆးပါတ္လည္ေအာင္ ရက္မည္မွ် ၾကာၾကာ ေပးရမည္။ အထူးသျဖင့္ ပဋိဇီဝေဆးမ်ားကို ေဆးပါတ္ မလည္ပါက ေဆးယဥ္သြားတတ္သည္။ တီဘီေဆးမ်ားကို ၃ လ၊ ၆ လ။ ထို႔ျပင္ ပဌမ (ကို ့စ္)ျပီးေနာက္ ဒုတိယ(ကို ့စ္) လိုခ်င္ လိုမည္။ ဥပမာ ATT ေမးခိုင္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးကို တလျခား ႏွစ္ခါထိုးရသည္။
Symptomatic treatment ေရာဂါလကၡဏာကို သက္သာေစရန္ ကုသျခင္း၊
Curative treatment ေရာဂါျဖစ္ေစသည့္ အေၾကာင္းရင္းအား ကုသျခင္း၊
ေဆးေပးရန္လမ္းေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ Routes of administration
1. Topical (ေတာ့ပီကယ္) အေပၚယံမွေပးျခင္း၊
Epicutaneous (အေရျပားေပၚသုိ႔ေပးျခင္း၊) e.g. allergy testing, topical local anaesthesia ထံုေဆး၊ ေဆးတည့္မတည့္ စမ္းျခင္း
Inhalational (ရွဴေဆး၊) e.g. Asthma medications ပန္းနာေဆး
Enema (စအိုမွေပးျခင္း၊) e.g. contrast media for imaging of the bowel ဝမ္းျခဴျခင္း၊
Eye drops (မ်က္စိထဲထည့္ျခင္း၊) (onto the conjunctiva), e.g. antibiotics for conjunctivitis မ်က္စဥ္း
Intranasal (ႏွာေခါင္းထဲထည့္ေပးျခင္း၊) (into the nose), e.g. decongestant nasal sprays နားေဆးရည္
Vaginal (ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ထည့္ျခင္း၊) e.g. topical estrogens, antibacterial
2. External (အျပင္မွ ထည့္ေပးျခင္း)
Oral/ Orally/By Mouth (ပါးစပ္မွေပးျခင္း၊) ေဆးျပား၊ ေဆးရည္၊ ေဆးေတာင့္။) tablets, capsules, or drops
Gastric feeding tube (အစာလမ္းထဲ ျပြန္ျဖင့္ေပးျခင္း) feeding tube or gastrostomy
Rectally (အစာေဟာင္းအိမ္ထဲ ထည့္ေပးျခင္း) various drugs in suppository or enema form
3. Parenteral by injection or infusion (ထုိးသြင္းေပးျခင္း)
IV = intra-venous (ေသြးျပန္ေၾကာထဲ သြင္းျခင္း)e.g. total parenteral nutrition
IA = intra-arterial (ေသြးလႊတ္ေၾကာထဲ သြင္းျခင္း) e.g. vasodilator drugs and thrombolytic drugs
IM = Intra-muscular (ၾကြက္သားထဲထိုးျခင္း) e.g. many vaccines, antibiotics
IC = Intra-cardiac (ႏွလံုးထဲထိုးျခင္း) e.g. adrenaline
S/C = Sub-cutaneous (အေရျပားေအာက္ထဲထိုးျခင္း) e.g. insulin
IO = Intra-osseous infusion (အ႐ိုးထဲသြင္းျခင္း)
ID = Intra-dermal (အေရျပားထဲသြင္းျခင္း) Skin testing some allergens and tattoos and BCG vaccine
IT = Intra-thecal (ခါး႐ိုးဆစ္ျပြန္ (စပုိင္နယ္-ကယ္နယ္) ထဲသြင္းျခင္း) Spinal anaesthesia and chemotherapy
IP = Intra-peritoneal (ဝမ္းဗိုက္အေခါင္း (ပယ္ရီတုိနီယမ္) ထဲသြင္းျခင္း) e.g. Peritoneal dialysis
Epidural (အပီဂ်ဴရယ္) (ခါး႐ိုးဆစ္ထဲ အရည္သြင္းျခင္း) Epidural anaesthesia and Spinal anaesthesia (SA)
Risks of IV intravenous therapy ေသြးျပန္ေၾကာထဲ ေဆးသြင္းျခင္း၏ အႏာၱရာယ္မ်ား၊
1) Infection (အင္ဖက္ရွင္) ပိုးဝင္ျခင္း၊
2) Phlebitis (ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္ျခင္း)
3) Infiltration (အျခားေနရာမ်ားသုိ႔ ေဆးေရာက္သြားျခင္း)
4) Fluid overload (အရည္လိုအပ္သည္ထက္ မ်ားသြားျခင္း)
5) Electrolyte imbalance (ဓါတ္ဆားအခ်ဳိး မမွ်တျဖစ္သြားျခင္း)
6) Embolism (ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း)
ေဆးအုပ္စုမ်ား ၉ စု
(1) Antacids အစာအိမ္ အက္စစ္ဓါတ္ ပ်ယ္ေဆးမ်ား၊ Aluminium Hydroxide, Magnesium Trisilicate, Magnesium Carbonate, Calcium Carbonate
(2) Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးမ်ား၊ ေရာဂါပိုးမ်ားကို ႏိုင္သည့္ေဆးမ်ား၊
(3) Anticholinereics/Antispasmodics (အင္တီ-ကိုလီနားဂ်စ္) (အင္တီ-စပတ္စ္မိုးဒစ္) အနာသက္သာေဆး၊
(4) Antihistamines အင္တီ-ဟစ္တမင္း၊ Avil, Burmeton, Alrid, Citrizine etc.
(5) Antihypertensive အင္တီ-ဟိုင္ပါတန္းဆစ္ဖ္၊ ေသြးတိုးက်ေဆး၊
a. Diuretics (ဆီးသြားေစသည့္ေဆး) Hydrochlorothiazide, Lasix and Trosemide (Demadex), the combination of Triamterene and Hydrochlorothiazide (Aquazide), and metolazone (Zaroxolyn)
b. Beta-blockers (ဘီတာ-ဘေလာ့ကား) Antolol, Propranolol, Inderal, Metoprolol, Nadolol, Betaxolol, Acebutolol, Pindolol and Bisoprolol
c. ACE inhibitors (ေအစီအီး-အင္ဟဗစ္တား)၊ (Enalapril, Captopril, Lisinopril. Benazepril, Quinapril, Perindopril, Ramipril, Trandolapril, Fosinopril (Monopril), and Moexuoril,
d. Angiotinsin receptor blocker (ARB) Losartan, Irbesartan, Valsartan, Candesartan, Olmesartan, Telmisartan, and Eprosartan
e. Calcium channel blockers (CCBs) (Amlodipine, Sustained release Nifedipine, Felodipine, and Nisoldipine)
f. Alpha – blockers (အာလ္ဖါ-ဘေလာ့ကား) အုပ္စု (Clonidine)
(6) Beta blockers = (ဘီတာ-ဘေလာ့ကား)။ အလိုအေလ်ာက္ တံု႔ျပန္သည့္ အာ႐ံုေၾကာစနစ္ Autonomic Nervous System တြင္ အေရးပါေသာ Adrinaline (Epinephrine) ကို တားဆီးမႈလုပ္သည့္ေဆး။ ႏွလံုး တင္းအားေလ်ာ့ေစသည္။ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းေလ်ာ့မည္။ ႏွလံုး၊ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ တကိုယ္လံုးရွိ ေသြးေၾကာမ်ား၏ ႀကံဳ႕ႏိုင္စြမ္းနည္းေစမည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါတုိ႔ အတြက္ ေဆးမ်ား၊ ႏွလံုးခုံႏႈန္း မမွန္သည့္ Cardiac arrhythmias, Tachycardias ေရာဂါအတြက္ သံုးသည္။ ႏွလံုးက ေအာက္စီဂ်င္ လိုအပ္မႈအား ေလ်ာ့ခ်ေပး သျဖင့္ Angina pecetoris ေခၚ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ အတြက္သံုးသည္။ ေသြးတုိးကိုလည္း က်ေစသည္။ အျခားအသံုးဝင္မႈမ်ားမွာ Migraine headaches (မိုင္ဂရင္း) ေခါင္းကိုက္-ေခါင္းမူးေရာဂါ၊ ေျခလက္တံု အေၾကာက္ေရာဂါ၊ Stage fright (Social phobia) အေၾကာက္ေရာဂါတမ်ဳိး တုိ႔ျဖစ္သည္။
(7) Corticosteroids =(ေကာ္တီကို-စတီရြိဳတ္) အေရာင္ေလ်ာ့ေစသည့္ေဆး၊ နီျခင္းကို သက္သာေစသည္။ (အလာဂ်ီ) ျဖစ္ျခင္းကို သက္သာေစသည္၊ ေရာဂါလကၡဏာကို သက္သာေစသည့္ေဆးမ်ား၊ ေအာက္ပါတို႔ အတြက္သံုးသည္။ Endocrine Disorders (အင္ဒိုခ႐ိုင္း)ေရာဂါမ်ား၊ Rheumatic Disorders (႐ူမက္တစ္)ေရာဂါ၊ Collagen Diseases (ကိုလာဂ်င္)ေရာဂါ၊ Dermatologic Diseases အေရျပားနာမ်ား၊ Allergic states (အလာဂ်ီ) ျဖစ္ျခင္း၊ Ophthalmic diseases မ်က္စိေရာဂါမ်ား၊ Respiratory Disorders အသက္ရွဴလမ္းေရာဂါ၊ Hematoloeic Disorders ေသြးေရာဂါ၊ Neoplastic Diseases ကင္္ဆာေရာဂါ၊ Edematous states ကိုယ္ေရာင္ျခင္း၊
(8) Dirutics = ဆီးသြားေစသည့္ ေသြးတုိး၊ ကိုယ္ေရာင္ျခင္းမ်ား အတြက္ သံုးသည့္ေဆးမ်ား၊
(9) NSAID (Non-steroidal anti-inflammatory drugs) = (စတီ႐ိြဳက္)မပါေသာ အနာ-အဖ်ား-အေရာင္က် ေဆးမ်ား၊ အမ်ားဆံုးေသ ာ အကိုက္-အဖ်ား-အနာ သက္သာေဆးမ်ားျဖစ္သည္၊
Antibiotics Gropus ပဋိပဇီဝေဆးမ်ား အုပ္စု ၁၃ မ်ိဳးခဲြထားသည္။
1. Aminoglycosides (အမိုင္ႏိုဂလုိကိုဆိုက္) အုပ္စု၊ အုပ္စုခြဲ ၇ မ်ဳိး ရွိသည္။ (Amikacin, Gentamicin, Kanamycin, Neomycin, Netilmicin, Streptomycin, Tobramycin)
2. Carbapenems (ကာဘာပင္နင္)အုပ္စု၊ အုပ္စုခဲြ ၂ မ်ိဳးရွိသည္။ တစ္ရွဴးမ်ား ေသ၍ ပုတ္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ဝမ္းဗိုက္ႏွင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းမ်ား ပိုးဝင္ျခင္း၊
3. Cephalosporins 1st generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ ပဌမမ်ိဳးဆက္အုပ္စု)၊ အုပ္စုခဲြ ၅ မ်ဳိးရွိသည္။ (Cefadroxil, Cefazolin, Cephalexin) (အေရျပားႏွင့္ အသားႏုမ်ား ပိုးဝင္ျခင္း အတြက္ေဆးမ်ား)
4. Cephalosporins 2nd generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္အုပ္စု)၊ အုပ္စုခဲြ ၆ မ်ဳိးရွိ။ (Cefaclor, Cefamandole, Cephalexin, Cefoxitin) (အသက္ရွဴလမ္းႏွင့္ ဝမ္းဗိုက္ ထဲပိုးဝင္ျခင္း)
5. Cephalosporins 3rd generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ တတိယမ်ိဳးဆက္အုပ္စု)၊ အုပ္စုခြဲ ၈ မ်ဳိးရွိ။ (Cefixime, Cefdinir, Cefoperazone, Cefotaxime, Cefpodoxime, Ceftazidime, Ceftriaxone) အေျပာ့စား-အျပင္းစား ဗက္တီးရီးယားမ်ား ဝင္ျခင္းမ်ား၊
6. Cephalosporins 4th generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ စတုတၳမ်ဳိးဆက္အုပ္စု)၊ (Cefepime) ခုခံအား နည္းေနသူအား အျပင္းစား ဗက္တိီးရီးယားမ်ားဝင္ျခင္း၊ Cefepime ႏူမိုးနီယား၊ အေရျပားအနာ၊ ေက်ာက္ကပ္အတြင္း ေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊
7. Macrolides (Azithromycin, Clarithromycin, Erythromycin) (မက္ခ႐ိုလုိက္အုပ္စု)၊ အုပ္စုခဲြ ၃ မ်ိး ရွိသည္။ (Azithromycin, Clarithromycin, Erythromycin, Clarithromycin) နားျပည္ယိုျခင္း၊ အာေခါင္-နာတာရွည္ေလျပြန္-အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားနာ၊
8. Penicillins = Amoxicillin, Ampicillin, Cloxacillin, Penicillin G (Benzylpenicillin Na or K), Penicillin V (Phenoxymethylpenicillin K), Piperacillin, Ticarcillin) (ပနယ္စလင္) အုပ္စု၊ (ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါ) (လိုင္းမ္) အုပ္စုခဲြ ၅ မ်ိဳးရွိသည္။
9. Polypeptides (Bacitracin, Colistin) (ေပၚလီပက္ပတုိက္) အုပ္စု၊ မ်က္စိ၊ နား၊ ဆီးအိမ္၊ အေရျပား တို႔တြင္ ပိုးဝင္ျခင္း၊
10. Quinolones (ကြီႏိုလံုး အုပ္စု)၊ (Ciprofloxacin, Enoxacin, Levofloxacin, Lomefloxacin, Norfloxacin, Ofloxacin) ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊ က်ားဆီးအႀကိတ္ေရာင္ျခင္း၊ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္
ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီးယား၊
11. Sulfonamides (Sulfacetamide, Trimethoprim-Sulfamethoxazole) (ဆာလ္ဖိုနမိုက္) အုပ္စု၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊
12. Tetracyclines (Demeclocycline, Doxycycline) (တက္ထရြာဆုိက္ကလင္း) အုပ္စု၊
13. Miscellaneous antibiotics အျခားေသာ ပဋိဇီဝေဆးမ်ား၊ ၁၁ မ်ဳိးရွိသည္။
ေဆးအုပ္စုတခုျခင္းအေၾကာင္း
1) Aminoglycosides (အမိုင္ႏုိဂလိုင္ကိုဆုိက္) အုပ္စု၊ အုပ္စုခဲြ ၇ မ်ိဳးရွိသည္။
1. Aminoglycosides (Amikacin, Gentamicin, Kanamycin, Neomycin, netilmicin, Streptomycin, Tobramycin) (အမိုင္ႏိုဂလုိကိုဆိုက္) အုပ္စု၊ အုပ္စုခြဲ ၇ မ်ဳိး ရွိသည္။
1. (1) Amikacin (Sulphate) (5 mg/kg BD IV/IM) (7.5 mg/kg BD IV) မီးေလာင္နာ၊ သည္းေျခအိပ္ျပြန္ ေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအတြင္းသား ေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ေတာ့ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ေမြးစကေလး ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဝမ္းတြင္း ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္း ေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ေရာင္ျခင္း၊
1. (2) Gentamicin (Sulphate) (1.0 – 2.5 mg/kg TDS IV/IM) (2.5 mg/kg TDS IV/IM) ႐ုတ္တရက္ ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ သည္းေျခလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ ေဆး႐ံု အတြင္းလူနာမ်ား ႏူမိုးနီးယား၊ အစာဆိပ္သင့္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းေရာင္ျခင္း၊
1. (3) Kanamycin (Acid Sulphate) (500 mg TDS IV/IM) (1 Gm QID Orally) (7.5 mg/kg TDS IV/IM) ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ အူေရာင္ျခင္း၊ တီဘီ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းေရာင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီးယား၊ အသဲေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ထိခိုက္ျခင္း၊
1. (4) Neomycin (Sulphate) (4-12 gm Daily Orally) (0.5% Topical) အစာလမ္းေၾကာင္းအားပိုးသန္႔ေစရန္၊ = 1 Gm QID x 1-2 days before bowel surgery အသဲေၾကာင့္ဦးေႏွာက္ထိခိုက္ျခင္း၊ = 1 Gm QID ဆီးအိမ္ေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာမ်ား၊ မခဲြစိတ္မီ ပိုးသန္႔ေစရန္၊ အသဲအလုပ္မလုပ္၍ သတိေမ့ျခင္း၊ လိမ္းေဆးမ်ား၊ (ကိုလက္စတီေရာ) မ်ားျခင္း၊ အနာဒဏ္ရာမ်ား၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား၊ နား- ေက်ာက္ကပ္တုိ႔အား ထိခိုက္ေစသည္။
1. (5) Netilmicin (Sulphate) UTI. (3-4 mg/kg IV/IM TDS) (2.142 mg/kg BD IM/IV) ေသြးဆံုးၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ား၌ ေနာက္က်ေသာ ရင္သားကင္ဆာ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းေရာင္ျခင္း၊ ဂႏိုရီးယား၊ ႏွလံုး အလုပ္ မလုပ္ေတာ့ျခင္း၊ ေသြးထဲ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ခဲြစိတ္စဥ္ (အင္ဖက္ရွင္) ဝင္ျခင္း၊ အဆစ္ထဲ ပိုးဝင္ျခင္း၊
1. (6) Streptomycin 15 mg/kg OD-BD ပဋိဇီဝေဆး၊ တီဘီ၊ ပလိပ္ေရာဂါ၊
1. (7) Tobramycin (3-5 mg/kg IM/slow IV) (2.25 mg/kg TDS IM/IV) သည္းေျခအိပ္ေရာင္ျခင္း၊ နာတာရွည္ အဆုပ္ေရာင္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးအတြင္းသား ေရာင္ျခင္း၊ မ်က္စိပိုးဝင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ေတာ့ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရျခင္း၊ အနာ-အကိုက္ ေပ်ာက္ေဆးမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အစာအိမ္အနာ၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္း၍ ဆီးနည္းသည့္ေရာဂါ၊
2) Carbapenems (ကာတာပင္နင္) အုပ္စု၊ အုပ္စုခဲြ ၂ မ်ိဳး ရွိသည္။
(Imipenem, Meropenem (ကာဘာပင္နမ္)အုပ္စု၊ (တစ္ရွဴးမ်ား ေသ၍ ပုတ္ျခင္း)၊ (ပိုးဝင္ျခင္း)၊ (ႏူမိုးနီးယား-အဆုပ္ခဲျခင္း)၊ (ဝမ္းဗိုက္ႏွင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းမ်ားပိုးဝင္ျခင္း စသည္တိုိ႔အတြက္ ေဆးမ်ား) အုပ္စုခဲြ ၂ မ်ိဳးရွိသည္။
2 (1) Imipenem (125-500 mg DB-TDS IM/IV) (15 mg/kg TDS IV Infusion) ႏွလံုးအတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပား အနာ၊ ဦးေႏွာက္ ျပည္တည္နာ၊ ေမ့ေဆးေပးစဥ္ အစာေျခအရည္ နည္းေစရန္၊ အ႐ိုးအဆစ္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဝမ္းတြင္းေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ေယာက္်ားဆီးႀကိတ္ ေရာင္ျခင္း၊
2 (2) Meropenem (500 mg TDS IV) (30 mg/kg BD-TDS IV) ဝမ္းတြင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ အဆုပ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ မ်ိဳးပြားလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊
3) Cephalosporins, 1st generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ ပဌမမ်ိဳးဆက္အုပ္စု)၊
(Cefadroxil, Cefazolin, Cephalexin) (အေရျပားႏွင့္ အသားႏုမ်ား ပိုးဝင္ျခင္းအတြက္ေဆးမ်ား) အုပ္စုခဲြ ၅ မ်ဳိး ရွိသည္။
3 (1) Cephalothin (Na) 120 mg/kg IV daily အ႐ိုး-အဆစ္နာ၊ ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ေမြးလမ္း-ဆီးလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားေရာင္ျခင္း၊
3 (2) Cefadroxil (500-1,000 mg BD Orally) (12.5 mg/kg BD Orally) အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ အာသီး ေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္ျခင္း၊
3 (3) Cefazolin (500-2,000 TDS IV/IM) (25 mg/kg TDS IV/IM) ႏွလံုးခုန္မမွန္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္း ေရာင္ျခင္း၊ ေယာက္်ားဆီးႀကိတ္ေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊ အ႐ုိး-အဆစ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ သည္းေျခလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ေမြးလမ္း-ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ခဲြစိတ္လူနာမ်ား၊
3 (4) Cephalexin (Monohydrate) (4-8 gm TDS IV) (0.5 – 1.5 gm TDS Orally/IV) (5 mg/kg BD Orally) အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ အ႐ိုး-အဆစ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ စိတ္ေရာဂါ၊ အေရျပားအနာ၊
3 (5) Cefadroxil 500-750-1000 mg BD Orally ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းျဖစ္ၿပီး ႏွလံုးခုန္မမွန္ျခင္း၊ (အင္းဆက္ အဆိပ္အတြက္ ေျဖေဆး၊ အေရျပားနာမ်ား၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊)
4) Cephalosporins 2nd generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ ဒုတိယမ်ဳိးဆက္အုပ္စု)၊
(Cefaclor, Cefamandole, Cephalexin, Cefoxitin) (အသက္ရွဴလမ္းႏွင့္ ဝမ္းဗိုက္ထဲပိုးဝင္ ျခင္း) အုပ္စုခဲြ ၆ မ်ိဳး ရိွသည္။
4 (1) Cefaclor (Monohydrate) (250-750 mg TDS Orally) (7 mg/kg TDS Orally) အသက္ရွဴလမ္း ေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ အားသီးေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ေမြးလမ္း-ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း၊
4 (2) Cefamandole (Na) (500-2,000 mg TDS IM/IV) (33.33 mg/kg TDS IV/IM) အသက္ရွဴလမ္း ေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ အေရျပား-အ႐ိုး-အဆစ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ ခဲြစိတ္လူနာမ်ား၊ သည္းေျခလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊
4 (3) Cephalexin (Monohydrate) (4-8 gm TDS IV for severe cases) (0.5-1.5 gm TDS IV) (5 mg/kg BD Orally) အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ စိတ္ေရာဂါ၊ အ႐ိုး-အဆစ္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ သြားပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊
4 (4) Cefoxitin (1-2 gm IM) (22.5 mg/kg QID IM) အ႐ိုး-အဆစ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ ခဲြစိတ္လူနာမ်ား၊ ဆီးလမ္း ေရာင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ဝမ္းတြင္းေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ HIV ျဖစ္ၿပီး (ႏူထုိဖိးလ္) ေသြးျဖဴဥနည္းျခင္း၊
4 (5) Cefotetan UTI 20 mg/kg IV BD အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ နား-ႏွာေခါင္း-လည္ေခ်ာင္း ေရာင္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီယား၊ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ သြားပိုးဝင္းျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊
4 (6) Cefprozil (Monohydrate) အသက္ရွဴလမ္း ေအာက္ပိုင္း-အထက္ပိုင္းေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပား အနာ၊ နားျပည္ယုိျခင္း၊ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊
5) Cephalosporins 3rd generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ တတိယမ်ိဳးဆက္အုပ္စု)၊
(Cefixime, Cefdinir, Cefoperazone, Cefotaxime, Cefpodoxime, Ceftazidime, Ceftizoxime, Ceftriaxone) (အေျပာ့စား-အျပင္းစား ဗက္တီးရီးယားမ်ားဝင္ျခင္း)မ်ား၊ ျပင္းပါက ထိုးေဆးေပးပါ၊ အုပ္စုခဲြ ၈ မ်ိဳးရွိသည္။
5 (1) Cefixime (200-400 mg Daily Orally) (4 mg/kg BD Orally) အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီးယား ဆီးျပြန္အဝ ေရာင္ျခင္း၊ တုိက္ဖိြဳက္၊ ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊
5 (2) Cefdinir အေရျပားအနာ၊ အာသီးေရာင္၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊
5 (3) Cefoperazone (Na) (1-2 gm BD IV) (62.5 mg/kg BD IM/IV) ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊ ဆီးလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဝမ္းတြင္းေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ အ႐ိုး-အဆစ္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ တင္ပဆံုတြင္းအဂၤါမ်ား ေရာင္ျခင္း၊
5 (4) Cefotaxime (Na) (1-2 gm BD IV/IM) (50 mg/kg TDS IM/IV) ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အမ်ဳိးသမီး ေမြးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီယား၊ ခဲြစိတ္လူနာ၊ အေရျပားေရာင္ျခင္း၊ ေသြးထဲ ဗက္တီးရီးယားဝင္ျခင္း၊
5 (5) Cefpodoxime (Proxetil) (100-100 mg BD Orally) (5 mg/kg BD Orally) အသက္ရွဴလမ္းအထက္ ပိုင္း-ေအာက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပား(အင္ဖက္ရွင္)၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ ဦးေခါင္း ေလခိုေပါက္မ်ား ပိုးဝင္ျခင္း၊
5 (6) Ceftazidime Pentahydrate (1-6 gm TDS IV/IM) (37.5 mg/kg TDS IV/IM) ေသြးထဲဗက္တီးရီးယား ဝင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီေရာင္ျခင္း၊ တင္ပဆံုတြင္းအဂၤါမ်ား ေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊ သည္းေျခလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေအာက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ ႏွာေခါင္း-လည္ေခ်ာင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊
5 (7) Ceftizoxime (Na) (1,000 mg Daily IM) (50 mg/kg TDS IM/IV) ေသြးထဲ ဗက္တီးရီယားဝင္ျခင္း၊ အေရျပား အနာ၊ အသက္္ရွဴလမ္း ေအာက္ပိုင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အ႐ုိး-အဆစ္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီးယား၊
5 (8) Ceftriaxone (Na) (1-2 gm Daily IV/IM) (50 mg/kg Daily IV/IM) ေသြးထဲဗက္တီးရီးယားဝင္ျခင္း၊ အ႐ိုး-အဆစ္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားအနာ၊ အသက္ရွဴလမ္းေအာက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ အသဲ-ႏွလံုး အစားထိုးျခင္း၊ တိုက္ဖိြဳက္၊ ခြဲစိတ္လူနာ၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊
6) Cephalosporins 4th generation (ကက္ဖလိုစပိုရင္ စတုတၳမ်ဳိးဆက္အုပ္စု)၊
(Cefepime) ခုခံအားနည္းေနသူအား အျပင္းစားဗက္တိီးရီးယားမ်ားဝင္ျခင္း၊) Cefepime (HCl) (1,000-2,000 mg BD IV) ႏူမိုးနီယား၊ အေရျပားအနာ၊ ေက်ာက္ကပ္အတြင္း ေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊
7) Macrolides (မက္ခ႐ုိလိုက္အုပ္စု)
(Azithromycin, Clarithromycin, Erythromycin, Clarithromycin (250-500 mg Daily Orally) (7.5 mg/kg Orally) နားျပည္ယိုျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ နာတာရွည္ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားနာ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ကင္ဆာတမ်ိဳး၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊
Azithromycin (250-500 mg Daily Orally) (20 mg/kg Orally) သားအိမ္အဝေရာင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေအာက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းအထက္ပိုင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ (လိုင္မ္)ေရာဂါ၊ အေရျပားနာ၊ အာေခါင္ ေရာင္ျခင္း၊ လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား၊ ဂႏိုးရီးယား၊ ဆစ္ဖလစ္၊ ႏွလံုးအတြင္းသား-အ႐ိုး-အဆစ္-အစာေျခလမ္းေရာင္ျခင္း၊ မ်က္စိပိုးဝင္ျခင္း၊ ေမြးစကေလးငယ္မ်ား မ်က္စိပိုးဝင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအလုပ္မႏိုင္ျခင္း၊ (ပနယ္စလင္) မတည့္လ်င္ေပးျခင္း၊
8) Penicillins (ပနယ္စလင္အုပ္စု)၊
(Amoxicillin, Ampicillin, Cloxacillin, Penicillin G (Benzylpenicillin Na or K), Penicillin V (Phenoxymethylpenicillin K), Piperacillin, Ticarcillin) (ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါ) (လိုင္းမ္ေရာဂါဆုိသည္မွာ ပိုးေကာင္ငယ္ တမ်ိဳး အကိုက္ခံရ၍ အေရျပားတြင္ အနီေရာင္ အဖုအပိန္႔ထြက္ျခင္းျဖစ္သည္၊) အုပ္စုခဲြ ၅ မ်ိဳးရွိသည္။
• Amoxacilin ပနယ္စလင္အုပ္စုဝင္ ပဋိဇီဝေဆးျဖစ္သည္၊ H. influenzae, N. gonorrhoea, E. coli, Pneumococci, Streptococci, and certain strains of Staphylococci ပိုးတို႔တြက္ ေကာင္းသည္။ နားအလည္ပိုင္း ေရာင္ျခင္း၊ အာသီး ေရာင္ျခင္း၊ လည္ပင္းေရာင္ျခင္း၊ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ အသံျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ အဆုပ္ခဲျခင္း (ႏူမိုးနီးယား)၊ ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ အေရျပားေရာင္ျခင္း၊ 250 mg TDS; 500 mg TDS; 500 mg BD; 875 mg BD; Children older than 3 months but less than 40 kg are treated with 25 mg/kg/day in divided doses BD, 20 mg/kg/day in divided doses TDS, 40 mg/kg/day in divided doses TDS or 45 mg/kg/day in divided doses BD; (ဂႏိုရီးယား)၊ 3 Gm stat
• Ampicillin (250-500 mg QID Orally) (500-1,000 mg QID IV/IM) (18.75 mg/kg QID Orally/IV/IM) နားအလည္ပိုင္း(အင္ဖက္ရွင္)၊ (ဆိုင္းနပ္စ္)၊ ဆီးအိမ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ (ဂႏိုရီးယား)၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္၊ အစာမစားမီ ၁ နာရီ၊ စားၿပီး ၂ နာရီျခား၍ေပးရမည္၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ တေန႔ ၄ ႀကိမ္၊ ၇-၁၄ ရက္ေပးရမည္၊ ဂႏိုေရာဂါအတြက္ဆိုပါက တႀကိမ္တည္း ၅ဝဝ မီလီဂရမ္ ၇ လံုး Probenecid (Benemid) ႏွင့္ တြဲ၍ေပးရမည္။
• Cloxacillin (Na) (250 mg QID IM) (500 mg QID IV/Orally) (500 mg Daily Intraperitoneal) (18.75 mg/kg QID Orally) အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားနာ၊ ႏွလံုးအတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ အ႐ိုး-အဆစ္ ေရာင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊
• Benzylpenicillin (Na or K) (85.71 – 171.42 mg/kg Daily IV) (37.5 mg/kg QID IV) 23 mg/kg 8 hourly x 5-7 days ႏွလံုးအတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ (85.71 – 171.42 mg/kg Daily IV) (37.5 mg/kg QID IV) ေလးဘက္နာ၊ ဂႏိုးရီးယား၊ အာသီးေရာင္၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အ႐ိုး-အဆစ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ဆစ္ဖလစ္၊ ေဒါင့္သန္းေရာဂါ၊ ဆံုဆို႔နာေဆး။ Benzathine Penicillin G ဆစ္ဖလစ္ 2.4 million units IM stat dose;
• Phenoxymethyl Penicillin Potassium = Penicillin V ျပည္တည္နာ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ နားအနာ၊ ေလးဘက္နာ၊ အေရျပားနာ၊ (႐ူမက္တစ္)အဖ်ားေရာဂါ၊ လည္ေခ်ာင္းနာေဆး၊ 250-500 mg QID; 12.5 mg/kg QID နားျပည္ယိုျခင္း၊ ဆံုဆို႔နာ၊ ႏွလံုးအတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ အာသီးေရာင္၊ ဂႏုိရီးယား၊ အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ အ႐ိုး-အဆစ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ဆစ္ဖလစ္၊
9) Polypeptides (ေပၚလီပက္ပတိုက္ အုပ္စု)၊
(Bacitracin, Colistin) (မ်က္စိ၊နား၊ ဆီးအိမ္၊ အေရျပားတို႔တြင္ ပိုးဝင္ျခင္း)
10) Quinolones (ကြီႏိုလံုး အုပ္စု)၊
(Ciprofloxacin, Enoxacin, Levofloxacin, Lomefloxacin, Norfloxacin, Ofloxacin) (ဆီလမ္းေၾကာင္း၊ ဆီးအႀကိတ္ ေရာင္ျခင္း၊ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ ဂႏိုးရီးယား၊)
11) Sulfonamides (ဆာလ္ဖိုနမိုက္)အုပ္စု၊ (Sulfacetamide, Trimethoprim-Sulfamethoxazole) for Urinary tract infections
12) Tetracyclines (တက္ထြာဆိုက္ကလင္း)အုပ္စု၊ (Demeclocycline, Doxycycline, Tetracycline)
13) Miscellaneous antibiotics အျခားပဋိဇီဝေဆးမ်ား၊
13 (1) Chloramphenicol တိုက္ဖိြဳက္၊ (ဆာလ္မိုနည္းလား) ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္၊ 6 Gm/day QID
13 (2) Clindamycin အသက္ရွဴလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ အဆုပ္ျပည္တည္ျခင္း၊ 300-900 mg BD
13 (3) Ethambutol တီဘီ ေရာဂါ 15-25 mg/kg daily
13 (4) Fosfomycin ဆီးအိမ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ 1 gm TDS IM
13 (5) Isoniazid INH တီဘီ ေရာဂါ 300 mg Daily
13 (6) Metronidazole ေမြးလမ္းေၾကာင္းတြင္ (ထရြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္)ႏွင့္ (ဂိုင္ယာဒီယား)ပိုးမ်ားဝင္ျခင္း၊ တင္ပဆံုရိုး တြင္း အဂၤါမ်ားေရာင္ျခင္း၊ ဝမ္းဗိုက္အတြင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဝမ္းကိုက္ျခင္း၊ သားအိမ္ေရာင္ျခင္း၊ 250-500 mg TDS
13 (7) Nitrofurantoin ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ 100 mg BD
13 (8) Pyrazinamide တီဘီ 2 Gm/dose
13 (9) Rifampin တီဘီ၊ လက္ပရိုစီ အနာၾကီးေရာဂါ၊ 600 mg/dose (450-600 mg Daily Oral 30 minutes before breakfast) ဝက္ရူးျပန္ေရာဂါ၊ သံဓါတ္နည္းေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ ဆီးလမ္းအဝ ေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးအတြင္းသား ေရာင္ျခင္း၊ ဂႏိုရီးယား၊
13 (10) Spectinomycin ဂႏိုရီးယား၊ ဆီးလမ္းအဝေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္အဝေရာင္ျခင္း၊ 2,000-4,000 mg IM Daily; Vancomycin အျခားပဋိဇီဝေဆးမ်ား မတိုးသည့္ပိုးမ်ား အတြက္ေဆး၊ 15 mg/kg BD (500 mg QID IV Infusion) (0.25 mg/kg.min TDS IV Infusion)
0 comments:
Post a Comment